آب و هواي اسفراين

     در متون تاريخي آب و هواي اسفراين خوب و معتدل ذكر شده است . اما‌م الحاكم در كتاب «نيشابور» مي‌نويسد :

«پادشاه قبادين فيروزچند روز آنجا (اسفراين) بود و از خضرت و صحت هوا آنجا را مهر جهان ناميد .»[1]

     زين العابدين شيرواني نيز در كتاب «رياض السياحه» هواي اسفراين را معتدل و بهجت قرين ذكر مي‌كند [2] آب‌ و هواي اسفراين همچون ساير شهرهاي شمال خراسان تحت تأثير دو نوع توده هوا قرار مي‌گيرد .

1-توده‌هاي مديترانه‌اي : شاخه‌اي از توده هاي هواي سرداروپايي كه از ناحيةغرب درياي مازندران و پس از عبور از دشت گرگان از طريق درة شيروان و معبر گيفان وارد خراسان مي‌شود، ناحية اسفراين را نيز تحت تأثير قرار مي‌دهد.

 2- تودههاي رطوبتي درياي مازندران :  اين تودهها نيز از جانب شمال       غرب وارد استان خراسان مي‌شود. اگر اين توده ها با توده هاي مديترانه‌اي در هم‌آميزند ريزشهاي جوي زيادي را در ناحية اسفراين به دنبال خواهند داشت.

     علاوه بر توده‌هاي هواي فوق، كوهستان آلاداغ و شاه جهان نيز تأثير به سزايي در آب و هواي اسفراين دارند.

     بطور كلي قسمتهاي شمالي ناحية اسفراين به دليل وجود انشعابات بينالود، داراي آب و هواي معتدل كوهستاني است ولي در قسمتهاي جنوبي و جنوب غربي به دليل نزديكي به كويرتابستانهاي گرم و خشك و زمستانها سرد است.

بادها :

با توجه به اينكه در شهرستان اسفراين ايستگاه سينوپتيك نيست، مطالعة بادها مشكل است. در ايستگاه خوش نيز فقط سرعت ماهانة بادها به كيلومتر ثبت شده است.

به طور كلي در ناحية اسفراين دورة تحرك بيشتر توده‌هاي بادي از ارديبهشت تا شهريور ماه است. در اين دوره ديده مي‌شود كه بادهاي شرقي وزش بيشتري دارند و حدود 60 درصد از مشاهدات بادها را شامل مي‌شوند.

مهمترين بادهاي محلي اسفراين عبارتند از :

1-   كف باد: كه جهت وزش آن از شرق به غرب ونوع آن باد گرم مي‌باشد و چنانكه در زمان دانه‌بندي گندم بوزد موجب خسارت مي‌شود.

2-    باد چاچ : كه از شمال شرقي و از شمال به جنوب مي‌وزد، نوع آن سرد و در تابستانها و اكثراً بعد از ظهرها و ابتداي شب مي‌وزد و هوا را معتدل مي‌كند.

3-    باد سياه خانه : كه باد گرمي است و با جهت شمال غربي، جنوب شرقي به مدت 39 روز در اواخر بهار و اوايل تابستان مي‌وزد. اين باد بسيار مفيد است و موجب پيش رسي ميوه ها مي‌شود.

4-   باد نيشابور : اين باد در اواخر فصل تابستان از شهريور ماه به مدت 110 روز با جهت شمال شرقي به غرب مي‌وزد و بادي نسبتاً سرد و مفيد است و سرعت آن 8 گراد است.

5-    باد قبيله : اين جريان هوا در تابستان با جهتي جنوبي – شمالي مي‌وزد و ابر به همراه مي‌آورد كه موجب ريزش باران مي‌شود.

6-    كوه باد : اين باد در فصل بهار و در اوايل ارديبهشت ماه از كوه شاه جهان از سمت شمال و شمال شرق مي‌وزد. مدت‌ آن بسيار كوتاه و حدود يك هفته و سرعتش بين 12 تا 16 گراد است.»[3]

نم نسبي:  منبع اصلي رطوبت در ناحية اسفراين ابرهاي باران زايي است كه از جانب درياي مديترانه به طرف فلات ايران مي‌وزند. اسفراين به دليل واقع شدن در جنوب رشته كوههاي آلاداغ، كمتر تحت تأثيرجبهه‌هاي سيبري بوده و به همين دليل بارندگي كمتري نسبت به شمال آلاداغ دارد.

بارندگي : بارندگي تغييرپذيرترين عنصر اقليمي است و ميزان آن از جايي به جاي ديگر برحسب شرايط جغرافيايي تغيير مي‌كند، به طوري كه هر درهّ و يا محلي با داشتن ميكروكليماي خاص خود شرايط بارندگي مخصوص به خود دارد. به عنوان مثال روستاهاي دره‌اي شمال و شمال شرق اسفراين و از جمله روستاي روئين داراي ميكروكليماي خاص خود است و در تابستانها هوا معتدلتر و زمستانها سردتر از ساير نقاط است.

جغرافياي اسفراين، سيد احمد فدايي