روستاي زيدر ZIDAR

روستاي زيدر در فاصلهي 62 كيلومتري شمال شهرستان شيروان واقع است كه از طرف شمال با مرز مشترك ايران ـ شوروي و از طرف جنوب با روستاي قلهك و از طرف شرق با روستاي خيرآباد و از طرف غرب با روستاي رباط در ارتباط ميباشد اين روستا داراي 179 خانوار و 794 نفر جمعيت است كه مردمش به زبان تركي تكلم ميكنند زيدر جزء دهستان قوشخانهي شيروان است. زيدر يكي از آباديهاي ايالت نساء خراسان قديم بود كه آثار خرابههاي آن شهر در 2 كيلومتري غرب روستاي فعلي زيدر مشاهده ميگردد و زيدر فعلي بعداً احداث شده است. يكي ديگر از دلايل قدمت زيدر وجود قزلرقلعه حفاظت شده در نزديكي زيدر قديم است كه بنايي مستحكم و دژي نفوذ ناپذير از سنگ و آجر و ساروج ميباشد كه بر قلهي صعبالعبورترين كوه منطقهي زيدر احداث گرديده است. اين نوع قزلرقلعهها معمولاً در كنار آباديهاي بزرگ احداث ميشد و در حملات دشمن به خصوص در زمان خوارزمشاهيان، مغولان و تيموريان و ازبكان مورد استفاده قرار ميگرفت به طوري كه دختران و زنان جوان و زيورآلات و اشياي قيمتي را قبل از حمله به آنجا منتقل ميكردند و چند نفر از تيراندازان ماهر را نيز در سنگرگاههاي اطراف قزلرقلعه ميگماشتند تا اين دژ مستحكم غير قابل تسخير براي دشمن باشد. اين مكان بارها مورد كاوش قرار گرفته و اشياي عتيقه و پر ارزش بسياري كشف شده است. نگارنده در مسافرتي به زيدر با اجازهي مسؤولين از قزلرقلعه تاريخي آن بازديد كردم، كه احداث چنين بنايي در قله كوه كه فقط داراي يك راه صعبالعبور و خطرناك بود با امكانات آن زمان واقعاً حيرتانگيز است. روستاي زيدر زادگاه خواجهنورالدين محمد زيدري نسوي رئيس ديوان رسايل سلطان جلالالدين خوارزمشاه صاحب كتاب سيره جلالالدين ميباشد.

كوهها و درههاي زيدر سابقاً پوشيده از جنگل سرو كوهي بود كه به علت قطع بيرويهي اشجار به صورت تنك و پوشش گياهي نيمه مرتع درآمده است. كوههاي كنجخور، قرخيول و نوار مرزي و درهي قورهزو در حوزهي اين روستا قرار دارد. اين روستا داراي دو چشمه است كه چشمهي خادم آن لولهكشي شده و از چشمهي قديمي نيز آب مصرفي دامها تأمين ميگردد.

اقتصاد روستا متكي بردامداري و كشاورزي است و در حدود 5000 هزار گوسفند در اين روستا به صورت نيمه كوچ نگهداري ميشود كه قشلاقشان مراوهتپهي تركمن صحراست. محصولات عمدهي روستا عبارتند از: فرآوردههاي دامي، گندم و جو و حبوبات و دامنهي كوه و محل كاريز سابق روستا كه مخروبه است مقبرهاي وجود دارد كه مورد اعتقاد مردم ميباشد. امكانات روستاي زيدر شامل: راه خاكي، دبستان، مسجد، لولهكشي آب، پايگاه بسيج، پاسگاه ژاندارمري، حمام، شركت تعاوني، آسياب و شوراي ده است.

عكس دارد ( عكس شمارهي 46)

عكس دارد ( عكس شمارهي 42)

مقيمي، محمد اسماعيل، جغرافيايي تاريخي شيروان