روستاي تفتازان TAFTAZAN

      روستاي قديمي تفتازان در فاصله 54 كيلومتري شمال غربي شيروان واقع است كه از شمال به روستاي باغ و ازجنوب به روستاي سولدي و از شرق به آق قلعه و از غرب به روستاي زو محدود مي گردد . اين روستا 66 خانوار و 381 نفر جمعيت دارد و مردمش به زبان تركي تكلم مي كنند . تفتازان جزء دهستان قوشخانه شيروان است . اين روستا كه باقيمانده آبادي بزرگي از توابع ايالت نساءِ قديم محسوب مي شود و در سابق از وسعت و اهميت زيادتري برخوردار بود[1] . اين روستا در بين كوههاي بلندي قرار دارد كه دورتا دور آن را فرا گرفته است كه معروفترين آنها عبارتند از كوه كُنج‌خور ، كوه سلسلان ، و از وسط روستا رودخانه اي كم آب عبور مي كند دره هاي: آلملي دره ، حسن دره ، اوچ آلموت ، كاته دره ، قپپودره ، و قرن دره كه در روبروي قرن دره(خرندره) كوهي بلند قرار دارد كه در سابق قلعه اي بر روي آن احداث شده بود كه معروف به يامان قلعه بود و داراي برج و بارو نيز بود . چون درحال حاضر نيز آثاري از بناهاي قديمي و يك درخت مرخ(سرو كوهي) و دو قبر قديمي در آن مشاهده مي گردد و با توجه به سفالهايي كه در اين منطقه وجود دارد و خط سير آن نيز مشخص است گويا در سابق آب چشمه دره به يامان قلعه برده مي شد . البته از اين مكانها به عنوان قزلرقلعه نيز استفاده مي شد . ملا سعد الدين تفتازاني يكي از علماي بزرگ اسلام اهل همين تفتازان است اين دانشمند معروف شيرواني كتابهاي بسياري تاليف كرده است كه كتاب مظول او در معاني بيان و بديع كه توسط ميرعلي اصغربن آقا ميرابوالقاسم بياري استنساخ گرديده است از معروفيت بيشتري برخوردار است ملا‌سعد الدين تفتازاني كه يكي از خيابانهاي بزرگ شهر شيروان به اسم او نامگذاري شده در سال 792 قمري وفات يافته است . مسافرتي كه در سال 1356 / ش به منطقه تفتازان داشتم در كاكلي واقع در 4 كيلومتري تفتازان در داخل اتاقي معروف به امام سعد [2]، بر روي سنگ قبري نوشته شده بود : الله . هوالباقي . وفات المرحوم المغفور سعدبن حسام الدين بن المرحوم سعدالدين مسعود تفتازاني شب آدينه دهم ماه محرم در سنه ثلاث و تسع ماء‌كه با توجه به اين سنگ نوشته نامبرده نوه ملا سعدالدين تفتازاني مي باشد . البته در گورستان بسيار قديمي اين روستاي تاريخي سنگ قبور زيادي وجود دارد كه قدمت آن را ثابت مي كند . شغل اصلي مردم كشاورزي و دامداري است كه 4800 راس گوسفند را به صورت نيمه كوچ نگهداري مي كنند و محصولات عمده تفتازان شامل : گندم و جو و حبوبات به دو صورت آبي و ديم و انواع سردرختي است . در قشلاق تفتازان درخت كهنسالي از نوع سرو كوهي وجود دارد كه به عزيزآرچه معروف است و سن درخت به 1000 سال مي رسد . و مورد اعتقاد اهالي مي باشد به طوري كه بر شاخه هاي عزيزآرچه تعداد زيادي نخ(بند) براي گشايش نيازهاي مردم بسته شده و عده اي نيز نذورات خود را در زير درخت عزيزآرچه طي مراسم خاصي انجام مي دهند . امكانات فعلي روستا درحال حاضر شامل : راه شوسه ، سرويس اياب و ذهاب ، مسجد ، دبستان ، لوله كشي آب آشاميدني از چشمه لوجلي و از طريق قرندره ، خانه بهداشت و شركت تعاوني و شوراي ده است .  ( عكس شماره 36 ).

جغرافياي تاريخي شيروان ، تاليف : محمد اسماعيل مقيمي

 

         



[1] ـ از ابتداي دره كه روستاي زو در آنجا واقع است تا روستاي قپز را در قديم تفتازان مي گفتند .

[2] ـ ملا سعد هم مي گفتند .